Poznajemy wrocławski Grunwald – zimowe działania w ramach projektu „Pracownia obywatelska – Zielony Plac Grunwaldzki OD NOWA”.
Czy śródmiejskie osiedle rzeczywiście może być odporne na zmiany klimatu? Jaką rolę w kreowaniu rezyliencji miejskiej mają jego mieszkańcy i mieszkanki? W ramach projektu „Pracownia obywatelska – Zielony Plac Grunwaldzki OD NOWA” przyglądamy się wrocławskiemu osiedlu Plac Grunwaldzki przez pryzmat zrównoważonego rozwoju i wyzwań, które dla lokalnej społeczności niosą za sobą zmiany klimatu – zarówno tych bytowych, jak i tych związanych z ich osiedlowym „user experience”. Finalnym efektem tego procesu będzie propozycja projektu do Wrocławskiego Budżetu Obywatelskiego w 2023 roku wraz z kampanią społeczną, która zachęci wrocławian i wrocławianki do głosowania na zielony projekt na Grunwaldzie.
Od początku realizacji „Zielonego Placu Grunwaldzkiego OD NOWA” skupiliśmy się na stworzeniu społeczności wokół naszych działań – pierwszym krokiem było zainicjowanie interdyscyplinarnej grupy roboczej, z którą nasze osiedle lepiej poznamy i określimy, co dla mieszkanek i mieszkańców Grunwaldu jest w nim najważniejsze. Ten etap projektu przeznaczyliśmy przede wszystkim na diagnozę i mapowanie potrzeb lokalnej społeczności. Ramą dla naszych działań jest założenie, że osiedle może być odporne na gwałtowne zjawiska pogodowe, problemy z dostawami żywności czy chociażby przyjazne dla rowerzystów. Zanim jednak osiągniemy ten cel, musimy dowiedzieć się więcej o samym Grunwaldzie i uwarunkowaniach infrastrukturalno-przestrzennych, jakie na nim dominują.
Naszą grupę roboczą tworzą osoby, które łączy pasja do ekologii, miasta, architektury i środowiska oraz chęć zmiany terenów zurbanizowanych. Zróżnicowane kompetencje członków i członkiń grupy pozwalają nam spojrzeć na zagadnienia projektowe w szerszy sposób, łącząc różne umiejętności i narzędzia pracy. Co do tej pory zrealizowaliśmy?
15.12 zainaugurowaliśmy projekt – nasze zaproszenie do poprowadzenia wykładu na temat dobrych (i złych) praktyk w ramach miejskich mechanizmów partycypacyjnych związanych z zieloną i błękitną infrastrukturą w przestrzeni publicznej przyjął Artur Celiński z DNA Miasta. Wydarzenie miało charakter otwarty, przy czym z uwagi na sytuację pandemiczną zorganizowaliśmy je w trybie zdalnym przy użyciu platformy Zoom.
22.01 wyruszyliśmy na pierwszy spacer po Grunwaldzie. „Architektura, historia i potencjał” to wydarzenie, które opracowała i poprowadziła dla nas Ewa Pluta z Muzeum Miejskiego Wrocławia i Fundacji ART Transparent. Zimowa wędrówka śladami najważniejszych realizacji architektonicznych i zawiłych losów osiedla pozwoliła osobom z naszej grupy poznać lokalny kontekst i powody, dla których Plac Grunwaldzki jest tak wyjątkowym studium przypadku.
Po dwóch pierwszych wydarzeniach, które stanowiły solidny wstęp merytoryczny do dalszych działań, naszą uwagę skierowaliśmy na potrzeby uczestników i uczestniczek projektu. Ponieważ „Pracownia obywatelska – Zielony Plac Grunwaldzki OD NOWA” to proces długofalowy zależało nam na precyzyjnym zidentyfikowaniu motywacji i oczekiwań osób, które zdecydowały się dołączyć do zainicjowanej przez nas grupy roboczej. 23.02 odbył się prowadzony przez dr Kamilę Kamińską-Sztark i Marcina Rosińskiego warsztat „Mapowanie potencjałów grupy” – to właśnie w jego trakcie udało się nam zmapować co osoby skupione wokół naszego projektu w nim motywuje, a czego pragną uniknąć. Wiedza ta umożliwia nam dostosowanie merytoryki projektu do oczekiwań osób tworzących grupę roboczą, a dzięki temu możemy połączyć strategiczne cele projektu z indywidualnymi potrzebami młodych aktywistów i aktywistek angażujących się w nasze działania.
Osiedle Plac Grunwaldzki ma zróżnicowaną i niejednoznaczną tkankę społeczną. Osoby zamieszkujące osiedle od dekad, studenci mieszkający w akademikach, pracownicy korporacji, turyści zmierzający w stronę Hali Stulecia czy wreszcie ludzie załatwiający swoje sprawy w centrum handlowym i przesiadający się na Rondzie Reagana. Kolejne ze spotkań w ramach projektu (5.03 – „Diagnoza społeczna użytkowników Placu Grunwaldzkiego”) poświęciliśmy diagnozie przyzwyczajeń i praktyk osób, które korzystają z Grunwaldu. Prowadząca (Hanna Achremowicz ze Stowarzyszenia Edukacji Krytycznej) zapoznała uczestników i uczestniczki warsztatu z mapami mentalnymi – metodologią pracy Kevina Lyncha, która pozwala się zbliżyć do przyczyn i motywacji zachowań aktorów na Placu Grunwaldzkim i poznać wartości, jakie przypisują tej przestrzeni. Wspólnie określiliśmy bariery i obszary, z których lokalna społeczność prawdopodobnie nie korzysta, a także zidentyfikowaliśmy najbardziej oblegane ścieżki i trasy na osiedlu. Zdobytą wiedzę już wkrótce wykorzystamy w praktyce, działając badawczo w przestrzeni publicznej Grunwaldu.
Kolejny z warsztatów, jakie zrealizowaliśmy to „Foodshift, uprawa i obieg żywności w mieście” – to wydarzenie odbyło się 16.03, a jego opracowanie i prowadzenie powierzyliśmy dr Marcie Sylli z Instytutu Gospodarki Przestrzennej Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu. Podczas spotkania poznaliśmy projekty związane z transformacją systemu żywnościowego w kierunku jego niskoemisyjności, przyjrzeliśmy się Grunwaldowi w kontekście uwarunkowań związanych z lokalną hodowlą jedzenia, a także zgłębiliśmy temat miejskich ogrodów społecznych. Dlaczego temat jedzenia pojawia się w naszym projekcie? Uważamy, że rezyliencja miejska i osiedlowa to – obok przygotowania się na gwałtowne zjawiska pogodowe, ubóstwo energetyczne czy chociażby problemy z dostępem do pitnej wody – właśnie niezależność żywnościowa. Obecnie produkcja i transport produktów z tej kategorii generują olbrzymie ślady węglowe i wodne, tym samym obciążając środowisko naturalne. Szukając rozwiązań i pomysłów na osiedla odporne, przyglądamy się sposobom na skrócenie łańcuchów dostaw, projektom związanym z hodowlą żywności tu w mieście, a także budowania społeczności wokół miejskiego ogrodnictwa.
Przed nami jeszcze jedno wydarzenie w tym miesiącu – 25.03 ruszamy w teren śladami błękitnych i zielonych realizacji w przestrzeni publicznej Placu Grunwaldzkiego. Naszym przewodnikiem będzie Grzegorz Synowiec – kierownik Działu Kształtowania Środowiska i Klimatu w Urzędzie Miasta, który przybliży nam procesy związane ze zrównoważoną infrastrukturą miejską, a także opowie o Miejskim Planie Adaptacji do zmian klimatu we Wrocławiu.
„Pracownia obywatelska – Zielony Plac Grunwaldzki OD NOWA” to projekt finansowany przez Islandię, Liechtenstein i Norwegię z Funduszy EOG w ramach Programu Aktywni Obywatele – Fundusz Regionalny.